Amateeka ag'obwetaavu bw'omuntu ku bubwe

Amateeka ag’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe ge ki?

Amateeka ag’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe ge mateeka agakwata ku ssente z’omuntu zenyini z’ayinza okwewola okuva mu bbanka oba mu kitongole ekirala eky’ebyensimbi. Omuntu asobola okwewola ssente zino okukola ebintu by’ayagala ng’okuzimba, okugula emmotoka, okusasula ffeezi y’amasomero, n’ebirala. Amateeka gano galaga engeri gye bayinza okukozesaamu ssente ezo n’engeri gye balina okuzisasula.

Biki ebirina okumanyibwa ku mateeka ag’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe?

Waliwo ebintu bingi ebirina okumanyibwa ku mateeka ag’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe:

1. Abantu abawola balina okuba n’emyaka 18 egy’obukulu oba okusukka.

2. Balina okulaga nti balina ensibuko y’ensimbi ey’envuma era ey’ekakasa.

3. Balina okulaga ebiwandiiko ebiraga engeri gye basobola okusasula ssente ze bawola.

4. Bbanka oba ekitongole ekirala eky’ebyensimbi kirina okukebera oba omuntu asobola okusasula ssente ze yewola.

5. Waliwo ebbeeyi y’okwewola ssente zino egenda ng’eyongera buli mwaka.

Ngeri ki ez’enjawulo ez’okwewola ssente ez’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe?

Waliwo engeri nnyingi ez’enjawulo ez’okwewola ssente ez’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe:

1. Okwewola ssente okuva mu bbanka: Kino kye kisingira ddala okukozesebwa. Bbanka ewola omuntu ssente ze yeetaaga nga bw’alagidde.

2. Okwewola ssente okuva mu bitongole eby’ebyensimbi ebitali bbanka: Waliwo ebitongole bingi ebitali bbanka ebiwola abantu ssente.

3. Okwewola ssente ku mutimbagano: Waliwo ebitongole ebiwola abantu ssente ku mutimbagano. Kino kiyamba abantu abatasobola kugenda mu bbanka.

4. Okwewola ssente okuva mu mikwano: Abantu abamu bawola ssente okuva mu mikwano gyabwe oba ab’eŋŋanda zaabwe.

Biki ebikulu eby’okufaako ng’oyagala okwewola ssente ez’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe?

Waliwo ebintu bingi ebikulu eby’okufaako ng’oyagala okwewola ssente ez’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe:

1. Kebera ebbeeyi y’okwewola ssente ezo: Buli bbanka oba ekitongole eky’ebyensimbi kirina ebbeeyi yaakyo ey’okwewola ssente. Kebera bulungi ebbeeyi eno.

2. Soma bulungi endagaano y’okwewola: Soma bulungi endagaano y’okwewola ssente nga tonnasaako mukono.

3. Kebera engeri y’okusasula: Manya bulungi engeri gy’olina okusasula ssente ze wewola.

4. Kebera ebintu ebirala ebikwata ku kwewola: Waliwo ebintu ebirala ebiyinza okuba mu ndagaano y’okwewola. Bino nabyo kebera bulungi.

5. Lowooza ku ngeri gy’ogenda okukozesa ssente: Ssente z’oyagala okwewola zigenda kukugasa? Lowooza ku kino bulungi.

Ebbeeyi y’okwewola ssente ez’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe eri etya?

Ebbeeyi y’okwewola ssente ez’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe eyawukana okusinziira ku bbanka oba ekitongole eky’ebyensimbi. Naye waliwo ebbeeyi ezisinga okukozesebwa:

---

Ekitongole	Ebbeeyi y’okwewola	Ekiseera eky’okusasula
Bbanka A	15% buli mwaka	Emyaka 1-5
Bbanka B	18% buli mwaka	Emyaka 1-3
Ekitongole C	20% buli mwaka	Emyaka 1-2
Ekitongole D	25% buli mwaka	Omwaka 1

---

Ebbeeyi, ensasula, oba ebibalirirwa ebirala ebiri mu lupapula luno bisinziira ku kumanya okusinga okuba okw’etongodde era biyinza okukyuka. Kyetaagisa okukola okunoonyereza okw’etongodde nga tonnakola kusalawo kwonna okukwata ku by’ensimbi.

Amateeka ag’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe galina migaso ki?

Amateeka ag’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe galina emigaso mingi:

1. Gayamba abantu okufuna ssente ze beetaaga mu bwangu.

2. Gayamba abantu okukola ebintu bye baagala naye nga tebalina ssente ezimala.

3. Gayamba abantu okutandika emirimu egy’enjawulo.

4. Gayamba abantu okukola ebintu ebibaleetera ensimbi ezisingawo.

5. Gayamba abantu okufuna obuyambi bwe beetaaga mu bwangu.

Amateeka ag’obwetaavu bw’omuntu ku bubwe galina obukulu bungi mu bulamu bw’abantu. Naye kikulu nnyo okukozesa amateeka gano mu ngeri entuufu era ey’obuvunaanyizibwa. Okwewola ssente kiyinza okuleeta ebizibu eri abo abatakozesa bulungi ssente ze bewola. Naye eri abo abakozesa ssente ezo mu ngeri entuufu, amateeka gano gayinza okubayamba nnyo mu bulamu bwabwe.